Oude Rijn Paardenartsen

Het West Nijl Virus

Het virus is 9 oktober 2025 voor het eerst vastgesteld bij een paard in Bergambacht, een week eerder in een mug. In 2020 werd voor het eerst een besmetting bij de mens vastgesteld in Nederland. Sindsdien is de ziekte alweer enkele jaren wel in Duitsland en andere Europese landen aangetoond. De ziekte komt veel voor in  Afrika, Amerika en Oost Azië. Omdat ook mensen ernstig ziek kunnen worden van het West Nijl Virus is het een meldingsplichtige ziekte. Paarden kunnen de ziekte niet verspreiden, maar wel krijgen. Een besmet paard hoeft dan ook gelukkig niet verplicht te worden geuthanaseerd. Behandeling is echter lastig omdat het een virusziekte is waarbij antibiotica bijvoorbeeld niet helpt. Voorkomen door middel van vaccinatie van paarden is de beste bescherming die we momenteel hebben. 

Besmettingsroute

Vogels zijn het belangrijkste reservoir van het West Nijl Virus. Steekmuggen zijn echter verantwoordelijk voor de overdracht naar mensen en paarden. Een zogenaamde vector borne disease. Muggen raken besmet met het virus als ze een vogel met West Nijl Virus prikken. Als de mug daarna een mens of een paard prikt wordt het virus overgedragen. Mensen en paarden zijn dead end hosts. Dat wil zeggen: ze worden wel ziek van het virus, maar ze kunnen het West Nijl Virus niet verder verspreiden. Besmetting tussen mensen en paarden is dan ook niet mogelijk. Ook is er maar zo kort, zo weinig virus in het bloed te vinden dat een mug ook niet besmet kan raken als ze een mens of paard prikken met West Nijl Virus.

Er wordt vermoed dat de verspreiding over de wereld wordt veroorzaakt door klimaatverandering. Hierdoor blijven muggen langer leven in West Europa, omdat het minder snel vriest. Ook het toegenomen internationaal en intercontinentaal transport is toegenomen. 

Symptomen

Paarden kunnen besmet raken zonder dat je iets aan je paard merkt. Verschijnselen ontstaan 2 tot 6 dagen na een beet van een besmette mug. 

Ongeveer 90% (9 op de 10) van de besmette paarden krijgt geen verschijnselen of milde klachten zoals lichte koliek of griepachtige verschijnselen zoals verminderde eetlust, sloomheid of koorts (>38,5C).

Ongeveer 10% van de besmette paarden krijgt zenuwverschijnselen zoals spiertrillingen (rond ogen, neus, schouders en flanken). De spiertrillingen lijken alsof een vlieg landt en het paard deze weg wil trillen. Ook zien we incoordinatie en/of verlammingen. Dit kan erg lijken op de neurologische variant van EHV-1 rhinopneumonie. Van de paarden met neurologische verschijnselen heeft 1 op de 3 zulke ernstige klachten dat ze sterven of geuthanaseerd moeten worden.

Diagnose

De dierenarts zal je paard grondig onderzoeken om tot een voorlopige diagnose te komen. Bij een verdenking op West Nijl Virus zal de dierenarts serum bloed afnemen. Dit wordt doormiddel van een ELISA onderzoek in het lab onderzocht op antistoffen tegen het West Nijl Virus. Omdat het virus niet of nauwelijks in het bloed van paarden aanwezig is, is het virus aantonen niet mogelijk.

Als antistoffen tegen het West Nijl Virus worden aangetoond, wordt eerst extra gecontroleerd of je paard niet gevaccineerd was tegen het West Nijl Virus. De test kan geen onderscheid maken tussen antistoffen door vaccinatie of veldvirus. Blijkt je paard niet gevaccineerd, dan wordt er een melding gemaakt bij de NVWA. West Nijl Virus is een meldingsplichtige ziekte. Dierenartsen van de NVWA komen vervolgens zelf monsters nemen bij jouw paard en andere paarden op het bedrijf. Pas als deze monsters ook positief zijn (de antistoffen zijn opnieuw aangetoond), dan is de besmetting officieel vastgesteld. Wanneer een paard zo ziek is dat het geëuthanaseerd moet worden of wanneer het overlijdt, kan er door middel van sectie bepaald worden of het paard aan West-Nijl virus leed.

Besmette paarden mogen op het bedrijf blijven en hoeven niet te worden geuthanaseerd. Paarden kunnen elkaar onderling niet besmetten. Wel betekent het dat er besmette muggen in de omgeving van je paard zijn en dit is een risico voor mensen om ook besmet te raken. Bescherming tegen muggen is dan ook onderdeel van de preventie. 

Is je paard gevaccineerd tegen West Nijl Virus? Overleg dan met je dierenarts wat je het beste kunt doen als je paard toch ziekteverschijnselen vertoont. 

Preventie vaccineren

Vaccineren is mogelijk voor paarden. Je paard moet vanaf 6 maanden leeftijd een basisvaccinatie krijgen met twee entingen met een interval van 3 tot 5 weken. Daarna moeten de vaccinaties jaarlijks herhaald worden. Ook drachtige paarden kunnen worden gevaccineerd. Een vaccinatie kost rond de €75 per enting.

Het beste vaccineer je in het voorjaar. De bescherming tegen het West Nijl Virus is dan optimaal in het muggenseizoen. Vaccinatie is bij een uitbraak in de herfst ook mogelijk. Vaccineer alleen gezonde paarden. Het beste is de jaarlijkse herhaling vervolgens te vervroegen zodat je paard in het voorjaar weer een opgefriste afweer heeft tegen het West Nijl Virus. 

Preventie muggen weren

Weer muggen uit de stallen door zeer goed te ventileren. Muggen houden niet van wind. 

Zorg ervoor dat paarden in de schemering opgestald zijn en niet meer buiten lopen

Voorkom muggen broedplaatsen rondom de paarden door alles waar leegstaand water zich kan verzamelen leeg te gooien. Denk aan bloempotten of emmers met een laagje water. Demp plassen en stilstaand water vlakbij de stallen. 

Chemische bestrijding is niet aan te raden. Producten met permethrin erin, zoals Z-itch of veerust, blijven zeer lang in het milieu aanwezig en dit doodt nuttige insecten zoals bijen. Ook al breng je het product aan op je paard, doormiddel van ruien en regen komt permethrin in bodem en oppervlakte water terecht. Dit brengt dus ernstige schade toe aan het milieu, maar de muggen komen vanzelf weer terug. Verwelkom daarentegen natuurlijke bestrijders van muggen zoals (sluip)wespen, kikkers en zwaluwen in en rond je stal

Gebruik eczeemdekens om te beschermen tegen insectenbeten